Müzik bu dersin neresinde?

kolaylaştırıcı rolünde, müzik nu dersin neresinde yazılı ayaklı beyaz bir tahtanın yanında duran bir gramafon çizimi. Çizim pembe geniş bir yapışkanlı not kağının üzerine dijital çizilmiş.

Bir ders planı, bir atölye ya da eğitim programı tasarlarken hepimizin aklına gelen, tasarım sürecinde cevaplandırmamız gereken çeşitli sorular var:

• Katılımcı/ öğrenen kişiler kimler?
• Buraya katılarak neler kazanmak istiyorlar?
• Buraya gelirken nelere sahipler, neleri biliyorlar?
• Buradan ne kazanıyorlar?
• Kazandıkları şeyleri ben nerden biliyorum?

İçeriğe ve yönteme ışık tutan bu soruları cevapladığımızda aslında akışın nasıl gözükeceği temelinde belirlenmiş oluyor. Bu yazıyla birlikte size yeni bir soru kazandırmak istiyorum. Müzik (şarkılar, şiirler, ses efektleri, podcastler) bu dersin/atölyenin/programın neresinde?

Arka planda çaldığımız şarkıların ötesinde müziği öğrenme deneyiminin bir parçası olarak nasıl yorumlayabiliriz?

• Çalma listelerinin bu kadar popüler olduğu günümüzde her program için ortak bir çalma listesi oluşturma fikri de oldukça yaygın. Yine, müziği oluşturmaya çalıştığımız bu deneyimin bir parçası haline getirmenin de en kolay yollarından biri. Ortak çalma listeleri, katılımcı şekilde oluşturulduğunda katılımcılar ve programı düzenleyenler arasında ilk paylaşım için organik bir neden üretme, programın enerjisini düzenleme ve program esnasında şarkılar çalındığında katkıları önemsediğimizi gösterme gibi faydalar sağlıyor.

* Hepimiz aynı tip müziklerden hoşlanmıyoruz ve tüm müzik tipleri oluşturmayı hedeflediğimiz atmosferi yaratmamıza olanak sağlamayacaktır. Çalma listesinin açıklamalar kısmına bu çalma listesinden beklentimizi eklemek ve ilk şarkıları seçmek katkı sunanları istediğimiz şekilde yönlendirmeyi sağlayabilir. Bu şekilde katılımcılar, büyük oranda, çalma listesinin açıklaması ve halihazırda eklenenler doğrultusunda şarkılar ekleyeceklerdir.

• Her gün, belirli periyodlarda gerçekleşen seanslar/aralar için aynı müzikleri çalmak, programınıza bir ritüel katmanın ve katılımcılarınızı daha derin bir deneyime çekmenin etkili bir yolu olabilir. Seans başında ve sonunda aynı müziği çalarak, katılımcıların seansa zihinsel olarak hazırlanmalarını ve programa daha rahat adapte olmalarını sağlayabilirsiniz. Örneğin, her seansın başında sakinleştirici bir melodi kullanmak, katılımcıların dış dünyadan koparak öğrenme sürecine odaklanmalarına yardımcı olur. Seans sonunda ise benzer bir kapanış müziği, öğrenilen bilgilerin sindirilmesine ve programdan duygusal bir bütünlükle ayrılmalarına destek olur.

*Bu uygulamayı hayata geçirirken özellikle dikkat edilmesi gereken iki husus; müzik seçiminin programın atmosferiyle uyumlu olması ve çalınan müziklerin katılımcılar tarafından okul zili gibi algılanmamasıdır. Periyodik olarak oynatılan müziklerin amacı katılımcıları hazır bir alana veya istendik duygu durumuna davet etmektir, katılımcılara kaç dakika kaldığını hatırlatmak ya da aranın başladığını haber vermek değil.

• Simülasyonlar sırasında ses efektleri ve arka planda ‘white noise’ kullanmak, eğitiminizi sıradan bir etkinlikten katılımcıyı sarıp sarmalayan bir deneyime dönüştürebilir. Örneğin, kriz yönetimi simülasyonunda acil durum sirenleri veya radyo haberleri gibi ses efektleri kullanabilir ve katılımcıları olayın içine çekerek, onları sadece bilgi almak yerine, gerçekten o anı yaşamaya yönlendirebilirsiniz. Bu ses efektleri, katılımcıları sadece zihinsel olarak değil, duygusal olarak da içine çektiğinden katılımcıların kriz anındaki tepkilerini daha gerçekçi bir şekilde gözlemlemenizi sağlayacaktır.

*Sürekli ya da aniden çalınan sesler farklı bir hissi de stimüle ettiğinden uyandırıcı olsa da kimler odadayken hangi seslerin kullanılabileceği iyi karar verilmesi gereken bir uygulamadır. Bunun nedeni, seslerin bazı katılımcılar için dikkat dağıtıcı olması kadar basit, çeşitli seslerin tetikleyici olması kadar karmaşık bir durum. Bu nedenle tetikleyici (polis, patlama, aşırı kalabalık gibi) sesler kullanmadan önce katılımcıları tanıdığımızdan emin olmalıyız. Bu seslerin amacı öğrenme deneyimini derinleştirmek, istemeden de olsa öğrenme ortamını güvensiz hale getirmeyelim.

• Katılımcılarla birlikte oluşturulmuş bir podcast listesi, programınızın ötesine geçerek katılımcıları daha uzun süre boyunca öğrenme deneyiminin içinde tutabilir. Çalma listesi, katılımcıların program dışında da konuya odaklanmalarını ve öğrenmeyi daha zengin hale getirmelerini sağlar. Çalma listesinin katılımcılarla birlikte oluşturulması, katılımcıların öğrenme deneyimine katkı sağlamalarına, öz yönetimli bir öğrenme deneyimi yaşamalarına da destek olur. Yine, bu çalma listeleri farklı ve çeşitli öğrenme kaynakları sunduğundan sizin değinemediğiniz noktalara değinme konusunda, özne olmadığınız zamanlarda özne deneyimine ulaşmanızda ve bilgi kaynağı yerine bilgiye yönlendirici olmanızda yardımcı olacaktır.

*Yine ilk bölümleri, podcast önerilerini sizin yapmanız içeriğin programın hedefleriyle uyumlu olmasına katkı sağlayacaktır.

• Müzik, öğrenme deneyiminde sadece bir arka plan unsuru değil, aynı zamanda bir tetikleyici olarak da kullanılabilir. Katılımcıların yarattığımız (hayata) benzer ortamda bir şeyleri deneyimlemesi için simülasyonlar, oyunlar, vakalar kullanıyoruz. Bu deneyimler, katılımcılara yaşadıkları dünya/öğrenmelerini istediğimiz konular hakkında hatırlatıcı/ yansıtmaya temel hazırlayan tetikleyici anlar yaratıyor. Saydığım bu kurguların dışında müzik de bir tetikleyici unsur olarak kullanılabilir. Örneğin, feminizmin farklı dalgaları zamanında yazılmış şarkıları sırayla dinletip feminizm dalgaları hakkında bir tartışma yürütebilir ya da sözsüz şarkıları kullanarak katılımcılara çizim yaptırabilir ve ortaya çıkan bambaşka çizimler ile dinleme ve anlamanın nasıl kişisel eylemler olduğunu ve dinlemeyle anlatmak istenenin her zaman anlaşılmadığını gösterebilirsiniz.
• Takım çalışmasını ve yaratıcılığı teşvik etmek için, katılımcılardan sıfırdan bir şarkı oluşturmalarını istemek, eğlenceli ve etkili bir yöntemdir. Örneğin, bir takım kurma görevi olarak, gruplara belirli bir tema etrafında (eğitimin kendisi, grup olarak kendileri, eğitimin teması gibi) kendi şarkılarını yazma ve besteleme görevi verilebilir. Bu aktivite, katılımcıların birlikte çalışarak ortak bir hedefe ulaşmalarını sağlar ve takım dinamiklerini güçlendirir.

*Grupta halihazırda müzikle ilgilenen insanların olması işleri kolaylaştırsa da sizin de desteğinizle (kullanabilecekleri AI programlarını tanıtabilir, şarkının herhangi bir kısmına yardımcı olabilir ya da şarkıyı başka bir şarkıyı temel olarak oluşturmalarını söyleyebilirsiniz) ve yeterli zamanın tanınmasıyla ortaya herkesin gurur duyacağı bir eser çıkacaktır.

• Şiir, duygularla eşleştirdiğimiz, insanı iç dünyasındaki düşünceleri aktarmaya iten bir yazım türü. Şiir yazarak gün sonu yansıtmalarını yapmak, katılımcıların o gün öğrendiklerini ve hissettiklerini ifade etmeleri için anlamlı bir yol sunar. Özellikle katılımcılar gün sonu yansıtmalarını yeterli duygusal yoğunlukla gerçekleştirmede zorlanıyorsa kendiliğinden yoğun olan bir tür olan şiiri kullanmak faydalı olacaktır.

*Şiir katılımcılardan duygusal bağ kurmalarını ve öğrendiklerini içselleştirmelerini beklediği için katılımcıların, bu süreci baskı altında hissetmeden, kendi hızlarında ve kelimeleriyle yapabilmesi yöntemin anlamlı olması için önemli kriterlerdir.

Sonuç olarak, müzik, hazırladığınız ders planının, atölyenin ya da eğitim programının arka planında yalnızca bir ses olsun diye değil, öğrenmeyi derinleştiren, duyguları harekete geçiren, daha derin bir etkileşime davet eden ve katılımcılar arasında bağ kuran güçlü bir araç olarak kullanılma potansiyeline sahiptir. Yukarıda sunduğum yöntemler, müziği her eğitim programında daha bilinçli ve etkili bir şekilde nasıl kullanabileceğinize dair size rehberlik etmeyi amaçlasa da bu metnin amacı size hazır tarifler sunmaktan öte “Arka planda çaldığımız şarkıların ötesinde müziği öğrenme deneyiminin bir parçası olarak nasıl yorumlayabiliriz?” sorusunu yaygınlaştırmaya yöneliktir. Her yöntemi uygularken, katılımcılarınızın ihtiyaçlarını ve programınızın hedeflerini dikkate almayı unutmayın. Müzik ile iz bırakan deneyimler geliştirelim.