Erken Özelleşme ve Sol Diz Doktoru Olmak: Marx’ın Yabancılaşmasına Bir Bakış

Popüler Senior roller, hayallerimiz süsleyen Executive’ler, tüm başarıyı omuzlayan CEO’lar ve yeni akım deneyimli stajyerler okul sonrası hayatımızı tanımlarken kendimizi tanımak için alan açmak belki de en zor kişisel gelişim eğilimlerinden. Elit atletler üretmenin yegâne yolunun erken yaşta tek spor odaklı şiddetli idmanlar olarak görüldüğü günümüzde bireylerin gelişiminden sorumlu kişilerin farklı eğilimleri savunması yıkıcı sonuçlanabiliyor. Bireyin üstünde söz sahibi olanlar bu idmanların getirdiği kısa vadeli sonuçları tercih ediyorlar.

Felsefeden ana bilim dallarına ve doktoralara geçtiğimiz düşünce hayatımız da bu kanıyı destekler nitelikte. Felsefe ile düşünce hayatımız ilk başladığında kişinin bilgiye bütünsel yaklaşımı övülürken şimdi övülmek için sol diz doktoru olmak gerekli. Bilginin çoğalması bu “gelişimi” kaçınılmaz kılınıyor savunmaları çoğalsa da, bu durum günümüzün disiplinler arası bakış gerektiren çok boyutlu sorunlarını çözmeyi zorlaştırıyor.

Erken özelleşmenin ya da sol diz doktoru olmanın sonuçları ne sorusuna Karl Marx, yabancılaşma kavramıyla cevap veriyor. Yabancılaşmayı düşünce ekosistemine ilk kez katan Hegel’den sonra Karl Marx bu kavramı iktisadi bir kavram olarak ilk kez tekrardan yorumluyor. Kapitalist düzende var olan modern insan için kaçınılmaz bir süreç olan yabancılaşma kavramını Marx şu şekilde açıklamaktadır. Modern sanayinin yaygınlaşmasıyla birlikte ortaya çıkan işleri kırka yararak oluşturulan, zorla dayatılan, iş bölümleri emekçinin oluşan ürün üzerindeki başarıya katkı hissini büyük ölçüde azaltmıştır. Bu nedenle emekçinin hayatının büyük kısmını oluşturan üretimdeki rolü sayesinde kazandığı çıktıya, dolaylı olarak kendisine yabancılaşmış ondan uzaklaşmıştır.

Geleneksel imathanelerde kendini gerçekleştirme, potansiyelini keşfetme, aracı olan üretim, günümüzde hayatta kalmaya yardımcı, evi geçindirmek için katlandığı “angarya” haline gelmiştir (Demir, 2018).

Marx’ın iktisadi kavramı, yabancılaşma, başarıya ulaşmada da kısa vadeli kazanç olarak yorumlanmalıdır. (Çocuk, sporcu, doktor, yetişkin, sanatçı) üretim bandının sorunsuz ve optimize ilerlemesini sağlayan bu düşünce yapısı, üretilenler (!) kısmında taklit, 2B veya sığ kalmak demektir. Aynı futbolu oynayan, aynı çalımları atan ve aynı yerde kırmızı kart yiyen yüzlerce futbolcu, kısa süren sporcu hayatlarından sonra boşluğa düşer ya da bir başarısızlık örneği olarak gelecek nesilden çocukları futboldan uzaklaştırmak için aileler tarafından kullanılırlar. Üretilenler her yerde kendisinden bir tane daha görerek yaşar ve kendisine yabancılaşır.

Marx, dışsal olduğuna inandığı üretici etkinliğini insanın gereksinimlerini karşılamak için yaptığını savunur. Yine, modern dünyanın insanın kendisine tanımasına izin vermediği gerekçesini öne koyarak bu etkinliğe, üretici etkinliğiyle ilişkisine, yabancılaştığını söyler. Bir zincirleme tepkisi olarak; nedensizce ürettiği ürüne, ürünü üretirken işbirliği yaptığı diğer insanlara ve üretim yapabilme yetisinden uzaklaştırıldığı için genel insanlığa yabancılaştığından bahseder.

Çok başarılı sol diz doktorları yetiştirmeye çalışan, yeni bir Roger Federer üretmekte ısrarcı tüm üreticiler bu gayeden yabancılaşma zincirini kırmak için dönmek zorundadırlar. Üretilenlere hemen deneyim kazandırmak ve onları mümkün olduğunca kısa sürede bir adım önde başlatmak amacıyla bu yol izlense de Üretilenlerin bir balonda, angarya işlerle ve/ veya detaylıca yapılandırılmış bağlamlarda var olmayacakları gerçeğiyle yüzleşmek üretilenlerin uzun vadede kaotik dünyada var olabilmelerine olanak sağlayacaktır. Core (Çekirdek) programlar ile desteklenen, etik, holistik (bütünsel) düşünme becerileri geliştikten ve bireysel/ ayırıcı tanımlayıcılar geliştikten sonra üretilenlerin sol diz doktoru olma hedeflerinin desteklenmesi uzun vadede bu yabancılaşma zincirini kırmada yardımcı olacaktır.

Özelleşmeyi sanki başarıya giden tek yolmuş gibi gösteren on kelimelik görev başlıkları ve “bu spora iki yaşındayken başladı” şeklinde devam eden sporcu röportajlarıyla kandığımız kısa vadeli sonuçlar her zaman uzun vadede de aynı sonuçları doğurmayabiliyor. Bu noktada uzun vadeli sonuçları üreticilere satmak zor olsa da zinciri kırmak için bazen tek seçenek kalıyor.